پرسه در تیمچه بزرگ بازار قم - وبلاگ ساعت مچی

به گزارش وبلاگ ساعت مچی، خبرنگاران : یکی از زیباترین تیمچه های کشور که از آثار ارزشمند هنر معماری اسلامی است تیمچه بزرگ بازار قم است که در سمت شمال راسته بازار نو واقع شده است.

به گزارش وبلاگ ساعت مچی ، تیمچه بزرگ بازار قم به دست هنرمند برجسته عصر ناصری، استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی در سال 1301 هـ . ق در عهد ناصری طراحی و اجرا شد که از نظر وسعت، هنر معماری و تزیینات، ازجمله بناهای منحصر به فرد به شمار می رود.

تیمچه چیست؟

تیمچه به معنى کاروانسراى کوچک بوده است. در دوره هاى معاصر به کاروانسراها یا سراهاى کوچک و سرپوشیده گفته مى گردد. فضاى تیمچه ها نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادى گرانتر بوده و براى عرضه اجناس مقرون به صرفه قیمت استفاده نمى شده است. از جمله تیمچه ها مى توان به سرا و تیمچهٔ امیر در تبریز، سرا و تیمچهٔ حاج رضا در قزوین، تیمچه نو در کاشان، تیمچه مظفریه در تبریز اشاره نمود.

درباره تیمچه بزرگ قم

تیمچه بزرگ قم متشکل از بنایی با دو طبقه بالا با 12 غرفه دارای اُرسی های زیباست که بیشتر آنها از بین رفته اند. ساخت طاق تیمچه بزرگ قم با دهانه بالغ بر 16 متر و ارتفاع 15 متر به واقع یکی از شاهکارهای معماری در بناهای تجاری فرهنگی عصر قاجاریه است.

سقف تیمچه سه چشمه است که قسمت وسطی به دهانه 15 متر و ارتفاع 15 متر دارای دو پوشش است. طول این بخش 28 متر و بدون ستون است. چشمه میانی با بلندی و دهانه 15 متر دارای پوشش آجری ظریف و آراسته با مقرنس گچی در زوایا است.

تیمچه بزرگ متشکل از دو بخش اصلی تیمچه و سرا می باشد که فضای صحن ، حجره ها در فضای تیمچه و کارگاه های رفوگری و حیاط پشتی در محدوده سرا قرار دارند.از موارد قابل توجه در معماری فضای صحن تیمچه هماهنگی و هارمونی در بکارگیری رنگ های متنوع و نیز تناسبات بکار رفته است که نشان از ذوق معمار آن دارد.

در مرکز تیمچه حوضی هشت ضلعی واقع شده است که بر مرکزیت این فضا تأکید و از یکنواختی فضای کف کاسته است.کاربرد حوض صرفا جهت وضو و شست و شو و منبع آب آن از آب انبار مجاور تیمچه بوده است .گنبد از نوع عرق چینی و پوشش زیر آن شمسه کاری با اسلوب رسمی بندی و یزدی بندی است که روزنه هایی برای تأمین روشنایی داخل بنا در نظر گرفته شده است.

تهویه و نوررسانی بازار به وسیله دریچه هایی که در پوشش گنبدی آن تعبیه شده صورت می گیرد.این دریچه ها در بالای گنبد به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل قلب مشاهده می شوند. ترکیب نوری که از سقف می تابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین به وجود می آورد.

از ویژگی های این بنای ارزشمند می توان به معماری زیبا و مجلل تیمچه، تجارت تک کالایی آن، جایگاه طراز اول و سکوت و آرامش آن اشاره نمود.مصالح ساختمانی مورد استفاده در بازار قم با توجه به امکانات محیطی از خشت، آجر، گل و سنگ فراهم آمده است.

این بنا از ابتدا جهت تجارت فرش ساخته شده است و فرش یکی از مهمترین محصولات هنری و صنعتی قم می باشد.از موارد جالب توجه در فضای صحن تیمچه هماهنگی معماری بنا با اقلیم شهر است. بطوریکه فضای صحن در فصول محتلف سال مطبوع و دلنشین می باشد و با ایجاد سقف روپوش ، فضایی جهت تلطیف سرمای زمستان و گرمای طاقت فرسای شهر کویری قم فراهم شده است.

از نمونه های مشابه این بنا می توان به تیمچه امین الدوله در کاشان و تیمچه حاجب الدوله تهران اشاره نمود. تیمچه بزرگ قم در سال 1376 به شماره 1902 در لیست آثار ملی کشور ثبت گشت و طی سالیان اخیر به وسیله سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان قم مورد حفاظت و بازسازی قرار گرفته است.

بازار قدیمی قم یکی از بازارها و مراکز خرید قم است که بسیار قدیمی است. عمر این بازار به بیش از 100 سال می رسد.بازار قدیمی شهر قم در بافت قدیمی قرار گرفته و در نقشه اطراف حرم مطهر حضرت معصومه (س) به خوبی قابل مشاهده است. دسترسی آسان به آستان مبارکه دختر امام هفتم، سبب شده تا این بازار مملو از زائر باشد. قیمت های مناسب و تنوع کالاها مخصوصاً کالاهای سنتی سبب شده تا این بازار با این که قدیمی است، محبوبیت فراوانی داشته باشد.