خشکسالی با روستاییان چه می نماید؟

به گزارش وبلاگ ساعت مچی، وقوع مکرر خشکسالی و آثار و تبعات ناشی از آن موجب افزایش آسیب پذیری جوامع روستایی در مقابل خشکسالی شده است، به نحوی که در بعضی از این مناطق، کوشش برای بقا چالش اساسی بسیاری از خانواده های آسیب پذیر از خشکسالی شده است.

خشکسالی با روستاییان چه می نماید؟

به گزارش ایسنا، در مناطق خشک و نیمه خشک همچون ایران، بارندگی به مثابه بی ثبات ترین سازه اقلیمی قلمداد می گردد. در این مناطق، تغییرات بارش به گونه ای مستقیم در رطوبت خاک و جریان آب های سطحی و زیرزمینی نمود می یابد. بنابر این خشکسالی را می توان مهم ترین ناهنجاری ناشی از کمبود بارش و رطوبت دانست.

خشکسالی یکی از بلایای محیطی است که فراوانی آن به ویژه در نواحی خشک و نیمه خشک بسیار زیاد است. این پدیده در هر منطقه ای می تواند رخ دهد و انسان و محیط زیست را تحت تاثیر قرار دهد، هرچند که گسترش آن متفاوت است. بر خلاف خشکی که پدیده دایمی اقلیمی است، خشکسالی در مناطق خشک و مرطوب نیز رخ می دهد.

وقوع مکرر خشکسالی موجب شده که این بحران برای کشاورزان روستایی به عنوان یک پدیده جدید مطرح نباشد، اما پیچیدگی عوامل زمینه ساز و در هم تنیدگی پیامدهای منفی ناشی از خشکسالی این پدیده را به یکی از شرایط بحرانی تبدیل نموده است.

پژوهشی که در مورد تحلیل اثرات مالی و اجتماعی خشکسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان توسط صفورا کریمی (دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی)، با جامعه آماری 340 نفر از سرپرستاران خانوارها در روستاهای شهرستان سمنان با روش نمونه گیری تصادفی صورت گرفته، تاکید دارد: چهار عامل بحران معیشت ، رکود فراوری و تضعیف کشاورزی، فرهنگی و روان شناختی و اجتماعی و مشارکتی در مجموع 55.812 درصد از تغییرات اثرات مالی اجتماعی خشکسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان را تبیین می نماید.

در این پژوهش یافته ها نشان می دهند: خشکسالی در نواحی روستایی که معیشت اکثر مردم کشاورزی و نهاده اصلی در فعالیت های کشاورزی نیز آب است، تاثیرات دو چندان دارد. بعضی از آثار خشکسالی و کشاورزی در نواحی روستایی عبارتند از: تخریب و نابودی مالی روستایی و مهاجرت های روستایی، کاهش منابع کشاورزی، امنیت و سلامت خانواده و تخریب کیفیت زندگی روستایی.

در ادامه با اشاره به ویژگی های شهرستان سمنان آمده است: شهرستان سمنان در استان سمنان، از نظر موقعیت جغرافیایی، در منطقه خشک و نیمه خشک کشور واقع شده است. متوسط بارش سالانه این استان حدود 140 میلی متر در سال بوده، که پایین تر از متوسط بارش سالانه در سطح کشور (240 میلی متر) است. عمده ترین محصولات استان سمنان را گندم، جو، سیب زمینی، پنبه (وش) بومی و ورامینی، یونجه، اسپرس، شبدر، چغندر قند و پسته تشکیل می دهند.

بنابر این، با توجه به وقوع خشکسالی های پی در پی در سال های اخیر و کاهش منابع آب، سطح زیر کشت و راندمان محصولات کشاورزی به طور محسوسی کاهش یافته که ادامه این روند به کاهش میزان درآمد و در نتیجه، مهارت روستاییان و در نهایت، به ناپایداری و خالی از سکنه شدن سکونتگاه های روستایی انجامیده است.

در ادامه این پژوهش محققان در مورد تاثیرات خشکسالی می گویند: تاثیرات خشکسالی به سه دسته شامل: تاثیرات زیست محیطی(مانند کاهش روان آب ها، پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی، فرسایش خاک، شوری و کاهش کیفیت آب و کم شدن تنوع گیاهی)، تاثیرات مالی (همچون افزایش قیمت محصولات کشاورزی و دامی، کاهش درآمد خانوار، کاهش منابع درآمد جایگزین، افزایش هزینه تامین آب و کاهش فراوری مواد غذایی) و تاثیرات اجتماعی (مانند کاهش سلامت و دسترسی به خدمات بهداشتی، افزایش تضادهای سیاسی، اجتماعی و مدیریتی، افزایش درگیری بین کاربران منابع آب، کاهش کیفیت زندگی، فقر و مهاجرت، می گردد.

در نتایج این پژوهش آمده است: خشکسالی دارای پیامدهای گسترده و دراز مدت است و بر تمام جوانب زندگی انسان اثر می گذارد. روستاها به عنوان یک نظام سکونتگاهی همیشه در طول تاریخ متحمل خسارات ناشی از مخاطرات طبیعی از جمله خشکسالی شده اند و تاثیر پدیده خشکسالی در مناطق روستایی بیش از نقاط دیگر بوده است. به دلیل وابسته بودن اقتصاد روستایی به بخش کشاورزی، هرگونه تهدیدی علیه این بخش منجر به تضعیف پایه های مالی روستاها و در نهایت، رکود مالی کشور خواهد شد.

این پژوهش در شماره سوم فصلنامه روستا و توسعه منتشر شده است.

منبع: همشهری آنلاین

به "خشکسالی با روستاییان چه می نماید؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خشکسالی با روستاییان چه می نماید؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید